Keuzes maken: is alleen het beste goed genoeg?

Het kiezen van een studie, het ten huwelijk vragen van je partner, of het kopen van een huis, bij het maken van de grote beslissingen in je leven heb je vast veel nagedacht. Maar analyseer je ook wel eens, hoe je beslissingen maakt? Ik wel, en wat ik me daarbij afvraag: hebben Operations Research experts, die getraind zijn om in een enorme set oplossingen de allerbeste te vinden, een andere manier van kiezen dan de rest?

Maximizers

Als het op beslissen aankomt, kun je mensen in verschillende typen onderverdelen. Sommige mensen vergelijken veel opties en twijfelen lang voordat ze de knoop doorhakken. Deze groep noemen we de maximizers. Ze vergelijken hun keuze met anderen en besteden uitgebreid aandacht aan hypothetische alternatieven. Denk jij nu: dat klinkt vermoeiend? Dan ben jij waarschijnlijk geen maximizer! Terwijl als je denkt dat zoiets nou eenmaal nodig is om tot een goede keuze te komen, dan kunnen we wel stellen dat je er wel eentje bent.

Satisficers

Daar staat tegenover dat anderen beslissingen snel en pragmatisch maken. Zij hebben niet eens de wèns om de beste optie te vinden: hun enige doel is om aan paar door henzelf gestelde eisen te voldoen. Bijvoorbeeld: ik wil een rugzak vinden in een kleur die past bij mijn jas, hij moet waterdicht zijn en onder de 40 euro. Ze bekijken een paar opties, en zodra de eerste rugzak gevonden is die voldoet, kan de zoektocht stoppen. Dit noemen we een satisficer.

Satisficer, het klinkt een beetje raar. Het woord is een samentrekking van de woorden satisfy and suffice, wat allebei zoiets als ‘voldoen’ betekent. Een voldoende is goed genoeg dus. Moeite doen tot de zes. Gaan voor een studententien, dat is satisficers op het lijf geschreven.

Wellicht lees je snel over het woord heen en ben je geneigd het uit te spreken als
satisfier. In dat geval, laat mij je even helpen: een satisfier is iets anders. Ik zou het niet op je werk googelen, maar misschien is het een leuk cadeautje voor je vriendin.

Connectie met OR

Na eens te hebben stilgestaan bij deze verschillende manieren van kiezen, kwam een vraag bij mij op:

Hebben Operations Research experts een andere manier van kiezen dan de rest?

Mijn vermoeden is dat de meeste OR-specialisten maximizers zijn. Ons werk is namelijk het optimaliseren van keuzes: daarbij definiëren we een doelfunctie, en vervolgens zoeken we met wiskundige technieken binnen alle mogelijke oplossingen naar diegene die de hoogste waarde aan die doelfunctie geeft. Kortom: maximaliseren, we zitten er letterlijk op. Zal ons werk doorspiegelen in ons dagelijks leven? Denken wij in het voorbeeld van de rugzak: ik vind groen het mooist, maar mocht blauw goedkoper zijn dan is dat ook goed. Voor waterdichtheid ben ik bereid meer te betalen (doelfunctie). Ik kan tot 40 euro uitgeven (dit beperkt de mogelijke oplossingen) en wat is nu de rugzak met de beste prijs/kwaliteit verhouding voor mij? Zo hebben we het omgetoverd tot een echt maximizer vraagstuk! Of misschien hebben we voor ons vakgebied gekozen, juist omdat deze manier van beslissingen maken ons aantrekt. Wat de oorzaak ook mag zijn, laten we het samen vaststellen:

Beslis samen

Leidt alle bestede moeite van maximizers tot de perfecte keuze? Was het maar zo! Maximizers schijnen zich, na al dit werk, uiteindelijk minder positief over hun beslissing te voelen. En van een slechte keuze, herstellen ze ook nog eens slechter dan de satisficers.

Moeten we dan allemaal maar satisficer proberen te worden? Nee hoor! Het advies luidt om vooral onderscheid te maken in belangrijke keuzes (wil ik een nieuwe woonplaats?) en onbelangrijke keuzes (welke pindakaas zal ik kopen?). Wees alleen een maximizer als het om echt belangrijke keuzes gaat.

Als je beslissingen sámen met iemand anders moet maken, vraag je dan eens af of die ander een maximizer of een satisficer is. Dat zal een hoop onbegrip wegnemen . Het kan immers best eens botsen: de maximizer kan gruwen van de achteloosheid waarmee een satisficer kiest en voor de satisficer is de traagheid van de maximizer onuitstaanbaar. Als dit zich voordoet, sta dan eens stil bij het belang van de gezamenlijke beslissing, en help elkaar: bij een onbelangrijke keuze laat je de satisficer van het stel besluiten wanneer er genoeg informatie is ingewonnen om de knoop door te hakken. Omgekeerd, als je een nieuw huis gaat kopen, haal je de partner met de maximizer-skills uit de kast . Zo beslis je samen optimaal: zorgvuldig wanneer dat moet, snel wanneer dat kan.